ComprehensiveAnalytics

E-Nabız Web Uygulaması Erişilebilirlik Değerlendirmesi

Bu yazıda, kişisel sağlık verilerinin yönetildiği E-Nabız platformu erişilebilirlik ve kullanılabilirlik açısından değerlendirilmekte; gerçekleştirilen testler doğrultusunda mevcut durum analiz edilerek geliştirme önerileri sunulmaktadır.

1. Oturum Açma Ekranının Kullanıcı Deneyimi ve Erişilebilirlik Açısından İncelenmesi

Oturum açma ekranında sunulan giriş seçeneklerinin daha estetik ve düzenli bir biçimde tasarlanması mümkündür. Hâlihazırda, kullanıcı adı ve parola alanlarının ardından bir “giriş” butonu bulunmaktadır. Buna ek olarak, e-Devlet ile giriş ve e-İmza ile giriş gibi alternatif kimlik doğrulama yöntemleri de sunulmaktadır. Ancak, mevcut seçenekler arasında mobil imza ile giriş alternatifi bulunmamaktadır. Bu seçeneğin de sisteme dâhil edilmesi ve tüm giriş yöntemlerinin “Diğer Giriş Seçenekleri” başlığı altında bir bağlantı aracılığıyla sunulması önerilmektedir. Bu tür bir yapı, kullanıcıya hız, esneklik ve görsel bütünlük açısından daha modern ve kullanıcı dostu bir deneyim sağlayacaktır.
Oturum açma ekranında yer alan bazı ifadelerin İngilizce olarak görünmesi, sayfanın genel Türkçe dil yapısıyla çelişmektedir. Ekran okuyucu ile gerçekleştirilen kullanım sırasında “kukikonsent” gibi İngilizce kökenli bazı terimlerin seslendirilmesi, dil bütünlüğünü bozmakta ve kullanıcı deneyimini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu tür dil tutarsızlıklarının giderilmesi, hem erişilebilirlik standartlarına uyum hem de kullanıcıların dijital ortamda bütüncül bir deneyim yaşaması açısından önem arz etmektedir.

2. Ana Sayfa Arama Fonksiyonu ve Etiketleme Sorunları

Ana sayfada yer alan arama alanı, kullanıcıya yeterli düzeyde açıklama sunmamaktadır. “Merhaba, size nasıl yardım edebilirim?” şeklindeki ifade, bu alanın geleneksel bir site içi arama motoru mu yoksa yapay zekâ destekli bir yardım hizmeti mi olduğunu açık bir şekilde ortaya koymamaktadır. Bu belirsizlik, kullanıcıların alanın işlevini doğru şekilde anlamalarını zorlaştırmaktadır. Bu nedenle, ilgili alanın işlevini yansıtan daha açıklayıcı bir etiketleme yapılması gerekmektedir. Ayrıca, arama alanına bitişik olarak konumlanan buton, ekran okuyucular tarafından yalnızca “düğme” şeklinde seslendirilmektedir. Bu durum, erişilebilirlik açısından yetersizdir. Butonun “ara” gibi, işlevini doğrudan ifade eden bir etiketle tanımlanması, kullanıcı deneyimini önemli ölçüde iyileştirecektir.

3. Veri Giriş Ekranlarında Etiketleme Hataları

Oturum açma ekranında yer alan boy ve kilo güncelleme alanındaki butonlar, ekran okuyucu teknolojileri tarafından “küçüktür” ve “büyüktür” şeklinde seslendirilmektedir. Bu durum, ilgili butonların yanlış veya eksik etiketlenmesinden kaynaklanmaktadır. Görsel bileşenlerin işlevlerini doğru biçimde yansıtmayan etiketler, görme engelli bireyler için kullanım zorluğu yaratmakta ve erişilebilirlik ilkeleriyle çelişmektedir. Bu nedenle, söz konusu butonların işlevlerine uygun olarak etiketlenmesi, erişilebilir dijital tasarım açısından gerekli bir iyileştirme olarak değerlendirilmektedir.

4. Profil Resmi Alanının Erişilebilirliği

Profil fotoğrafı alanında erişilebilirliğin sağlanabilmesi için, görselin durumu ekran okuyucular tarafından doğru şekilde seslendirilebilmelidir. Kullanıcı tarafından herhangi bir görsel yüklenmemişse bu alan “resim eklenmemiş” şeklinde, mevcut bir fotoğraf bulunması durumunda ise “mevcut kullanıcı resmi” olarak seslendirilmelidir. Bu kapsamda kullanılacak alternatif metin ifadesi, kullanıcıya yardımcı olacak biçimde genel ve kapsayıcı olmalı; ancak kişiye özel ya da gereksiz ayrıntılar içermemelidir. Bu tür betimlemeler, erişilebilirlik standartlarına uygunluk açısından temel bir gereklilik olarak değerlendirilmelidir.

5. Görsel Öğeler ve Sayfa Yapısı ile İlgili Bulgular

5.1 Öğelerin Sıralanması ve Anlamlı Etiketleme Eksikliği

E-Nabız sistemine ilk kez giriş yapıldığında, ekran okuyucu teknolojileri tarafından algılanan öğeler sırasıyla; “ziyaret notları”, “hatırlatma”, “bildirimlerim”, “index”, “nul.jpg” (kullanıcı resmi), kullanıcı adı, “Merhaba, size nasıl yardım edebilirim?” ifadesini içeren metin alanı, etiketsiz bir şekilde tanımlanmış “ara” butonu, “akıllı asistan” ve ardından gelen 11 ana bağlantı biçimindedir. Bu yapısal sıralama, özellikle görsel içeriklerin erişilebilirliği bağlamında önemli sınırlılıklara işaret etmektedir. Sistem içerisinde yer alan görsellerin, dosya adları aracılığıyla tanımlanması; ekran okuyucu kullanan bireylerin görselin işlevini ya da bağlamını doğru şekilde anlamasını engellemektedir. Bu nedenle, tüm görsel öğelerin içerik ve işlevlerini yansıtan, anlamlı ve açıklayıcı alternatif metinlerle (alt metin/alt attribute) etiketlenmesi gerekmektedir. Söz konusu düzenleme, erişilebilirlik standartları doğrultusunda dijital kapsayıcılığı güçlendirecek ve görme engelli bireyler için kullanıcı deneyimini önemli ölçüde iyileştirecektir.

5.2 Sayfa Geçişlerinde Algısal Tutarsızlıklar

Kullanıcı “Tahlillerim” bağlantısına tıkladığında, sayfa yapısında herhangi bir yapısal değişiklik olmaksızın yeni içerik mevcut sayfanın en sağına eklenmektedir. Bu durum, özellikle ekran okuyucu kullanan görme engelli bireylerin sayfanın değişmediğini düşünmesine neden olmakta ve içerik erişimini olumsuz yönde etkilemektedir. Benzer yapının yalnızca “Tahlillerim” bölümüne özgü olmadığı, diğer sayfa geçişlerinde de benzer biçimde algısal tutarsızlıklar yarattığı gözlemlenmiştir. Sayfa geçişlerinde yeni içeriklerin sayfanın başında ve net bir hiyerarşik yapı içerisinde sunulması, hem erişilebilirlik standartları hem de kullanıcı deneyimi açısından daha uygun bir yaklaşım olacaktır.
5.3. İşlevsiz veya Anlamsız Öğeler

Sayfa içeriğinde yer alan, herhangi bir anlamsal ya da işlevsel katkı sunmayan öğeler—özellikle boş <img> etiketleri gibi işlevsiz görseller—erişilebilirlik açısından olumsuzluk teşkil etmektedir. Bu tür öğelerin ya tamamen kaldırılması ya da işlevlerine uygun biçimde açıklayıcı etiketlerle yeniden yapılandırılması gerekmektedir. Özellikle görsel içeriklere alternatif betimlemelerin (alt metin) eklenmesi, görme engelli kullanıcılar için bilgiye eşit erişimin sağlanmasına katkıda bulunacaktır. Bu tür düzenlemeler, dijital içeriklerin erişilebilirlik standartlarına uygun hâle getirilmesi açısından kritik önem taşımaktadır.
Teknik Bilgiler

Gerçekleştirilen test ve analiz süreci, Apple’ın macOS işletim sistemi üzerinde yürütülmüş olup, erişilebilirlik değerlendirmeleri için Safari web tarayıcısı ile macOS’e entegre gelen VoiceOver ekran okuyucu yazılımı kullanılmıştır. Test ortamına ilişkin teknik detaylar aşağıda belirtilmiştir:
• İşletim Sistemi: macOS Sequoia 15.5 (build 24F74)
• Web Tarayıcısı: Safari 18.5
• Ekran Okuyucu: macOS Sequoia ile entegre VoiceOver (2025 güncellemesi)
Bu yapılandırma, erişilebilirlik değerlendirmelerinin Apple ekosistemine özgü teknolojilerle gerçekleştirilmesini sağlamış ve özellikle görme engelli kullanıcı deneyimlerinin analiz edilmesinde temel teşkil etmiştir.

Yayım Tarihi: 22.07.2025
Son Güncellenme Tarihi: 23.07.2025
Son Test Tarihi: 19.07.2025
YAZAR/YAZARLAR:
SMARTMAN